Geo engineering, een typisch onderwerp voor de leesles Nederlands in klas 5 vwo

In 5 vwo stond leesvaardigheid op het programma. Onze methode, Nieuw Nederlands, biedt daarvoor een reeks teksten met vragen aan. Ik keek in het boek en had er al bij voorbaat geen zin in. Maar ja, als ik er al geen zin in heb, hoe krijg ik mijn leerlingen dan gemotiveerd?

Mijn collega, die met haar afstudeerscriptie bezig is, doet onderzoek naar activerende leesdidactiek in haar vijfde klas, dus daar sloot ik me bij aan. We gingen klas 5 actief aan het lezen zetten in lessen waarin steeds één onderwerp centraal stond.

We baseerden onze lessen op de Leessandwich. Een aanpak voor lezen ontwikkeld door Marieken Pronk en Bert de Vos. De basis van deze didactiek is dat je vóór het lezen de kennis van de leerling over het onderwerp activeert, dat de leerling tijdens het lezen ‘iets’ moet doen en dat de leerling het onderwerp na het lezen nog eens verwerkt.

Ik schets je één van de lessen die ik heb gegeven. Het materiaal dat erbij hoort, kun je bij mij opvragen via de reacties. Het materiaal bestaat uit: de tekst, de powerpoint en de volledige instructie.

We startten met een filmpje over het onderwerp, zodat de leerlingen al wat van het onderwerp afwisten. Daarna kregen ze 15 minuten om de tekst te lezen: individueel en in stilte.  Ze hadden vervolgens de keuze (autonomie!) uit 5 opdrachten, die ze moesten uitvoeren tijdens/na het lezen. Na afloop van de opdracht moesten ze alle drie aanspreekbaar zijn op hun resultaten.

1. Lees de tekst en geef van elke alinea de kernzin.
2. Lees de tekst en maak een instapost met een zelfgemaakte afbeelding & 10 hashtags over de tekst.
3. Lees de tekst en bedenk drie vragen (+ antwoordmodel) bij de tekst.
4. Laat straks aan mij zien dat je de tekst hebt begrepen. Je bedenkt met elkaar hoe je dat doet.
5. Schrijf een tekst voor De Speld n.a.v. deze tekst. Gebruik ca. 200 woorden.

De afrondende opdracht bestond uit het vormen van een lijn/cirkel. Leerlingen moesten zichzelf een cijfer geven. 1 = ik ben het totaal oneens met het beïnvloeden van het klimaat met behulp van geo engineering en 10 = ik ben het hier juist helemaal mee eens. In de kring die ontstond, bespraken we het onderwerp na. Bovendien gaf die kring mij de gelegenheid om ook de vorm van deze les te evalueren, want mijn leerlingen hadden nog niet eerder zo’n leesles gehad.

Wat zag ik in deze les gebeuren? Er werd goed gelezen. Leerlingen lazen echt de hele tekst en kregen niet de gelegenheid om te ‘werken vanuit de vragen’. Er was geen ontkomen aan de opdracht, dus alle leerlingen hebben nagedacht over de inhoud van de tekst. De betrokkenheid bij de opdracht was groot en dat bleek ook uit de nabespreking.

Hierna heb ik nog 3 van dergelijke, activerende lessen gegeven. In de tweede les kreeg ik de feedback dat de les wel erg op maatschappijleer ging lijken en dat leerlingen behoefte hadden aan opdrachten die ook echt ingingen op tekstaspecten, zoals structuur en argumentatie. Daarin ben ik hen natuurlijk tegemoet gekomen, want in de aard van de opdrachten kun je als docent natuurlijk van harte variëren.

Wil jij ook aan de slag met activerende leeslessen, maar kom je er steeds niet aan toe om ze te maken? Wil je graag feedback van een professional en ervaringsdeskundige? Zou je willen samenwerken met collega’s uit het land? Dan is de ontwerpmiddag ‘Rijke leeslessen’ echt iets voor jou! Kom gezellig met een collega en ga met een stapel kant-en-klare leeslessen naar huis. Gun jezelf deze tijd.

Donderdag 24 maart, van 13.00 tot 16.00 uur in Aristo, Utrecht. Kosten: 125 euro.